Lại một bộ phim chính kịch sử thi nữa thuộc danh sách 100 phim vĩ đại nhất của Viện Phim Mỹ, Lawrence of Arabia của đạo diễn David Lean (nổi tiếng với những bộ phim sử thi như Doctor Zhivago, Bridge On The River Kwai,...) là bộ phim dựa trên chuyện đời thật và một trong những phim được đánh giá cao nhất trong lịch sử, đại thắng tới bảy giải Oscar trên tổng số 10 giải được đề cử vào năm 1963 cũng như luôn đứng top 10 list những phim được đánh giá cao nhất mọi thời đại và là tác phẩm để đời của nam diễn viên chính Peter O’Toole. Với thời lượng dài 228 phút (3 tiếng 48 phút), Lawrence of Arabia được chia ra làm hai phân đoạn chính với phần nghỉ giữa phù hợp dành cho khán giả tại rạp. Lawrence of Arabia thần kỳ và tuyệt mỹ không phải đơn thuần là vì cốt truyện đáng nhớ hay diễn xuất của một diễn viên cụ thể nào đó (mặc dù Peter O’Toole đã hóa thân rất xuất sắc trong vai T.E. Lawrence) mà sự trải nghiệm toàn thể bộ phim mang lại, đặc biệt là khi xem ở rạp phim 70mm với kích thước màn hình tiêu chuẩn cho các phim đậm chất sử thi và hoành tráng như Lawrence of Arabia, 2001: A Space Odyssey hay Gone With The Wind. Lawrence of Arabia là một trong những bộ phim cuối cùng được quay ở dạng 70mm (thay vì được xử lý từ âm bản 35mm kể từ thập niên 1960 trở đi), chính vì thế để trải nghiệm tốt nhất bộ phim, khán giả nên xem ở những rạp có màn chiếu 70mm và có hệ thống âm thanh được trang bị tốt nhất có thể để có thể đắm mình trong thế giới của bộ phim. Peter O’Toole khi nhận vai vào thời bấy giờ xuất thân từ kịch sân khấu và chỉ mới đóng trong một số phim không mấy tiếng tăm. O’Toole, một diễn viên điển trai với cặp mắt xanh và ngoại hình hao hao T.E. Lawrence đã lọt vào tầm ngắm của đạo diễn David Lean và vượt qua được những cá nhân xuất sắc như Marlon Brando và Albert Finney, để vào vai đại tá người Anh T.E. Lawrence trong bộ phim. Phim lấy bối cảnh tại vùng sa mạc Ả Rập vào Thế Chiến I, trong đó nổi trội nhất là trận tấn công của Lawrence tại Damascus chiến đấu với thực dân Thổ Nhĩ Kỳ. Vai diễn của O’Toole đã được tạp chí Premiere đánh giá là vĩ đại nhất mọi thời đại và đã dành cho ông đề cử cho Nam diễn viên chính xuất sắc nhất. Omar Sharif cũng đã hóa thân vô cùng xuất sắc trong vai diễn Sherif Ali, một con người luôn sát cánh cùng Lawrence trên những trận chiến đấu, đồng thời có đủ khí chất và cá tính để thắc mắc về những chiến lược của Lawrence. Ngoài ra, những diễn viên phụ và quần chúng khác trong bộ phim cũng đã thành công trong việc đóng góp cho thế giới của bộ phim, như những cảnh tượng loạn lạc trong cuộc chiến với các đoàn phiến quân nối đuôi nhau, hay những lời cổ vũ động viên trước khi Lawrence lên đường đi đánh trận. Nội tâm các nhân vật trong phim được thể hiện qua cả hành động và lời nói, mà trong đó quan trọng nhất là các phân đoạn của T.E. Lawrence khi bàn về các chiến lược đánh cần thiết. Nhạc phim của Lawrence of Arabia được soạn bởi nhà soạn nhạc người Pháp Maurice Jarre. Cách dùng âm nhạc của ông ở trong Lawrence of Arabia không phô diễn quá lố mà chủ yếu để gợi cảm xúc. Những phân đoạn cao trào của bộ phim, đơn cử là cuộc chiến đấu ở Aqaba trở nên thật vĩ đại và tráng lệ nhờ những khúc nhạc giao hưởng cường tráng hào hùng của ông, kích thích các các giác quan và gợi nhiều cảm xúc háo hức hào khởi cho người xem. Không bộ phim nào có thể đứng vững nếu thiếu vắng một nền tảng hình ảnh vững chắc. Ta khó có thể nào nhắc đến Lawrence of Arabia mà không nhắc đến sự tỉ mỉ chăm chút trong từng cảnh quay nhờ tài năng của nhà quay phim Freddie Young. Freddie Young đã tận dụng trọn vẹn bối cảnh chính của phim tại sa mạc để bộc tả cái khắc nghiệt mà T.E. Lawrence cùng đoàn quân đã phải trải qua để khién người xem liên hệ dễ dàng và trực quan. Có thể nói không ngoa rằng, cái hay của bộ phim nằm chủ yếu ở cách mà nó được bộc tả qua cách máy quay được sử dụng. Mặt trời chiếu lên sa mạc tạo hiệu ứng bóng đổ phô diễn khả năng sử dụng ánh sáng của đạo diễn, ta có thể cảm nhận được cái tiết trời nóng bức và khô cằn không có lấy nổi một giọt nước tại vùng sa mạc Jordan, mà qua góc nhìn của đạo diễn David Lean được định hình thành một nhân vật có cá tính riêng, tạo sự bình yên thanh tĩnh khó tả trên mỗi khung hình trên màn ảnh. Những cảnh quay mặt trời lên hay Lawrence cùng đội quân của mình trải bước trên đường sa mạc trải dài bất tận như bước từ trong một bức họa ra để chiếm lấy tầm nhìn. Đạo diễn David Lean đã phối hợp nhuần nhuyễn các phương diện khác nhau của bộ phim để tạo nên một khối tổng thể thống nhất với sự liên kết chặt chẽ giữa nội tâm nhân vật và kỹ thuật dựng nên Lawrence of Arabia. Bộ phim khi ra mắt đã nhận được nhiều lời khen ngợi từ giới phê bình cũng như khán giả đại chúng, chủ yếu là do sự quan tâm đặc biệt đến nhân vật đại tá Thomas Edward Lawrence - người sĩ quan Anh Quốc đã góp công không nhỏ trong chiến thắng chống lại quân Thổ của Đế Quốc Ottoman, một biểu tượng lịch sử trong Thế Chiến thứ I trên phương diện mặt trận cũng như chính trị. Nhân vật chính T.E. Lawrence đã trở thành một trong những biểu tượng cho dòng nhân vật anti-hero (phản anh hùng). Vừa mang trong mình phẩm chất một người chỉ huy đích thực làm chủ mọi trận chiến, vừa có cá tính, phần “điên rồ” cùng những chiến thuật tầm nhìn và lối đánh có một không hai của những vị tướng kiệt xuất trong lịch sử thế giới, T.E. Lawrence là danh tướng lẫy lừng với những chiến công chỉ có thể kể được trọn vẹn qua lăng kính của đạo diễn David Lean. Không có những mối tình ướt át sến sẩm, không dựa dẫm quá nhiều vào những cảnh hành động để kể một câu chuyện có ý nghĩa nhân văn mà Lawrence of Arabia đã thể hiện đối với khán giả Mỹ. Người xem không thật sự biết rõ về Lawrence xuyên suốt bộ phim, song rõ ràng là hình tượng nhân vật mà Peter O’Toole thủ vai đại diện cho công lý, lòng dũng cảm và trí tuệ của con người. Lawrence không ngần ngại trước mọi khó khăn của dân Thổ để lãnh đạo đội quân Ả Rập. Lawrence of Arabia là một trong những bộ phim vĩ đại nhất mọi thời đại, là bản thiên hùng ca đại diện cho điện ảnh của đầu thập niên 1960 và đứng cùng với những cái tên lẫy lừng như 2001: A Space Odyssey hay Ben-Hur thuộc hàng những tác phẩm lớn lao bậc nhất về tầm vóc, về nghệ thuật và quy mô sáng tạo vào thời điểm ra mắt. Lawrence of Arabia kể từ khi công chiếu vào năm 1962 đã trở thành một tượng đài của điện ảnh đương đại, là chuẩn mực về mọi mặt mà luôn được đón nhận bởi từng lớp khán giả đi qua cũng như phân tích kỹ lưỡng, làm sáng tỏ về tầm ảnh hưởng bởi các nhà phê bình và các học giả. Cùng với Citizen Kane, Lawrence of Arabia là phim được “mổ xẻ” nhiều nhất bởi các khóa giảng dạy nhập môn về làm phim, đặc biệt là những bài giảng giáo trình có liên quan đến kỹ thuật quay phim trong điện ảnh. Đã 57 năm kể từ khi Lawrence of Arabia ra mắt, nhưng bộ phim vẫn có sức ảnh hưởng vĩ đại lên văn hoá đại chúng nói chung và điện ảnh nói riêng. Không có nhiều các tác phẩm trong lịch sử vừa có giá trị nghệ thuật sâu sắc ở tất cả các mặt, vừa có tính giải trí để thậm chí khán giả đại chúng ít hiểu biết nhất về bộ phim cũng có thể trân trọng được từng đường nét mà đạo diễn David Lean đã khắc họa trong tác phẩm để đời của ông. Các tài liệu tham khảo: https://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-lawrence-of-arabia-1962 Cinematography in Lawrence of Arabia. (2016, Sep 18). Retrieved from https://studymoose.com/cinematography-in-lawrence-of-arabia-essay http://lessl.adaptic.no/lawrence_of_arabia_a_triumphjla_liberty_and_justice.pdf Minh Tu Le - 24hinh.vn
