​

Dù đã công chiếu cách đây gần 50 năm, The Godfather (1972) vẫn được đánh giá là một trong những bộ phim kinh điển nhất mọi thời đại. Mọi yếu tố trong phim đều được thực hiện và kết hợp lại một cách hoàn hảo. Nhưng có hai yếu tố xuất sắc của phim lại thường bị bỏ qua mà tôi muốn nhắc đến ở bài viết này, đó là là việc sử dụng hiệu quả blocking và staging.

Trong bài phân tích The Godfather này, chúng ta sẽ khai thác một cảnh quan trọng trong quá trình phát triển của nhân vật Michael Corleone. Cụ thể, chúng ta sẽ tập trung vào cách di chuyển của diễn viên và hướng quay của camera đã giúp thể hiện được câu chuyện trong phim.

Trước khi đi vào phân tích, chúng ta cần hiểu được định nghĩa của blocking và staging trong phim.

Blocking trong phim là gì?

Blocking (dàn cảnh) là cách diễn viên di chuyển bên trong và ngoài khung hình quay. Nó cũng liên quan đến cách mà diễn viên tương tác với môi trường xung quanh, ví dụ như liệu họ có cần dựa lưng vào đâu đó tại một thời điểm nhất định không.

Khi thực hiện blocking trong cảnh quay, đạo diễn cần phải lưu ý về không gian xung quanh diễn viên; các đồ vật, hình dạng được tạo ra gây chú ý với người xem; và những đường kẻ giữa các nhân vật.

Blocking có thể cung cấp cho khán giả những thông tin quan trọng mà không cần đến một đoạn hội thoại giữa các nhân vật. Chúng ta có thể xem đoạn trích trong phim Back to the Future dưới đây và thấy được blocking đã cho người xem biết những thông tin cần thiết một cách rất đơn giản.

Khi người chủ quán ăn bước ra khỏi khung hình, chúng ta thấy Marty và George ngồi ở cùng vị trí và cách họ đặt lên đầu giống y hệt nhau. Vì vậy, ngay trước khi Biff bước vào cảnh quay, chúng ta đã có thể biết được George chính là cha của Marty.

Một cử chỉ nhỏ hoặc nét mặt của nhân vật cũng có thể mang một lượng lớn thông tin, bối cảnh và thông điệp mà không cần nói ra.

Quay lại với The Godfather, chúng ta sẽ xem lại cảnh mà Micheal đảm nhận một vai trò quan trọng trong công việc làm ăn của gia đình. Trong cảnh này, ta có thể thấy vai trò của ngôn ngữ cơ thể đã lấp đầy khoảng trống mà cuộc hội thoại để lại.

Khi Michael bước vào phòng, Sonny đã cười vỗ vai động viên anh. Ngay sau đó, Michael bước ra khỏi khung hình. Điều này cho chúng ta thấy Sonny đang nắm kiểm soát trong cảnh này, và Michael không có vai trò gì. Ngay lúc này thì anh ấy chưa có.

Sau đó, Sonny và Tom đi ngang qua phòng, và chúng ta có thể thoáng thấy Michael, nhưng một lần nữa, không ai thực sự chú ý đến anh ta. Michael đang là là một người quan sát thụ động của cuộc trò chuyện. Thậm chí có một khoảnh khắc mà Sonny bước thẳng đến trước mặt Michael, theo cả nghĩa bóng và nghĩa đen, đã làm lu mờ anh.



Như đã nói ở trên, blocking cũng giúp kể câu chuyện trong phim. Thậm chí, nếu bạn xem cảnh này mà không có lời thoại, bạn có thể hoàn toàn hiểu được Sonny đang hoàn toàn kiểm soát công việc gia đình trong khi Michael dường như chỉ là người quan sát. Và blocking còn có tác động nhiều hơn ở cảnh sau.

Về sau, Michael cuối cùng cũng lên tiếng. Lúc này, hoạt động của các nhân vật khác đều dừng lại, cho chúng ta thấy Michael chuẩn bị nói điều gì đó rất quan trọng. Tom đứng ở phía sau, các nhân vật còn lại đều bị che mất một phần, thậm chí là chúng ta không thấy mặt của họ. Đôi mắt người xem đều hướng về Michael trong suốt đoạn độc thoại của anh.

Chúng ta còn hiểu được cảnh này nhờ vào cách camera tiến lại gần hơn về phía Michael trong lúc anh đang nói. Đó là yếu tố thứ hai mà chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài này – staging.

Staging trong phim là gì?

Khi bàn về quay phim trong The Godfather, sẽ thật thiếu sót nếu chúng ta không nhắc đến staging.

Staging là sự di chuyển và vị trí của nhân vật và đồ vật trong cảnh quay cùng với sự chuyển động của máy quay. Người quay phim sẽ làm việc trước đạo diễn để quyết định xem camera sẽ di chuyển như nào, đặt ở đâu và tập trung quay vào vị trí nào.

Staging có thể khuếch đại một cảnh và thực hiện song song với blocking để tạo ra hình ảnh nổi bật hơn. Hãy xem một cảnh trong phim 1917 dưới đây để thấy được blocking đã được nhấn mạnh và làm nổi bật như thế nào nhờ vào sự chuyển động của camera.

Khi máy bay tiến đến gần hai người lính, camera cũng di chuyển về phía sau. Bạn có thể thấy camera lúc đầu di chuyển một cách chậm rãi. Lúc này, người xem vẫn chưa cảm nhận được gì, nhưng chỉ một giây sau, họ đã nhận thấy sự nguy hiểm. Sau đó, camera tiền về phía sau rất nhanh cùng với đó, hai người lính cũng đang chạy lại về phía sau, những chi tiết này đã cho thấy sự nguy hiểm và khẩn cấp trong cảnh phim này.

Chuyển động của một chiếc máy quay có thể mang tính tiêu cực, như trong 1917 , hoặc nó có thể là một chuyển động tinh tế hơn như trong The Godfather. Và, tất nhiên, đừng quên rằng việc giữ nguyên vị trí máy quay vẫn là một quyết định chủ động từ đạo diễn và người quay phim.

Tất cả phụ phuộc vào việc mỗi cảnh phim được quay lại và truyền tải đến khán giả như thế nào.

Tiếp tục đoạn trích ở trên trong The Godfather, có hai chuyển động staging mà ta cần chú ý đến. Đầu tiên là khi Sonny và Tom di chuyển khắp phòng. Trong cuộc tranh cãi về công việc kinh doanh này, lúc đầu Tom là người ngồi dưới ghế và Sonny chiếm ưu thế hơn so với Tom. Sau khi hai người đi ngang qua căn phòng, Sonny bây giờ là người đang ngồi xuống và Tom giờ đang có tư thế áp đảo hơn. Đó là lúc chúng ta biết rằng tình thế trong cuộc tranh luận này đã đảo ngược.



Phân cảnh quan trọng thứ hai khi phân tích về staging là cuộc độc thoại của Michael. Anh miêu tả lại cách anh muốn cuộc gặp gỡ diễn ra như thế nào, và tuyên bố rằng Michael sẽ không có vấn đề gì với việc giết người nếu điều đó xảy ra.

Khi mà camera tiến gần về phía Michael, các nhân vật khác ra khỏi trung tâm của khung hình. Không còn gì để tập trung vào, khán giả không thể làm gì khác ngoài việc chăm chú lắng nghe Michael. Từ cảnh này, Michael chính thức tham gia vào công việc làm ăn của gia đình.

Những thông tin tương tự có thể được thể hiện qua các đoạn hội thoại và những gì xuất hiện trong cảnh quay. Tuy nhiên, nếu bạn biết cách sử dụng blocking và staging, bộ phim của bạn sẽ được nâng lên tầm cao mới. Với bộ phim như The Godfather, đó là một điều dễ hiểu khi có rất nhiều phân tích về phim này. Bạn có thể học hỏi từ những bộ phim kinh điển về cách làm phim và thu hút nhiều khán giả hơn với dự án của riêng mình bằng nhiều cách khác nhau.