​

Một trong những điều quan trọng nhất bạn cần biết về đèn Fresnel là cách phát âm nó sao cho đúng. Có một cách để bị dán nhãn là “gà mờ” khi lên phim trường là phát âm tên đèn này là “FRAZ-nel”. Phát âm đúng của nó là “Fray-NEL” với âm “s” câm. Nghe có vẻ lạ, nhưng đó là bởi tên đèn này là tên tiếng Pháp. Chiếc đèn này, hay chính xác hơn là ống lens trong bộ phận ánh sáng, được đặt theo tên của kỹ sư người Pháp là Augustin-Jean Fresnel, người phát minh ra công nghệ chiếu sáng cho đèn hải đăng vào những năm đầu 1800. Sáng chế của ông được đón nhận rất nồng nhiệt vào thời điểm đó và ông cũng được đề cử làm ủy viên của hệ thống hải đăng tại Pháp.

Cảm hứng sáng tạo của Augustin-Jean đến từ việc cố gắng giảm trọng lượng của ống kính hình cầu bằng cách cắt gọt các vòng tròng đồng tâm – giống như các vân gỗ tròn trong thân cây – trong một ống kính phẳng. Mỗi vòng tròn uốn cong ánh sáng một chút so với mặt dưới, vậy nên ánh sáng chiếu ra thành một chùm. Ngoài dùng cho đèn hải đăng và trên phim trường, các ống kính Fresnel cũng được dùng làm đèn pha xe hơi và những chiếc đèn chiếu ngoài trời đêm tại những sự kiện ra mắt phim lớn, các buổi công chiếu phim, Ủy viên Gordon cũng dùng đèn này để triệu hồi Batman.

Cách thức hoạt động của chúng như thế nào?

Đèn Fresnel dùng trên các phim trường thường là công cụ khá đơn giản và dễ dàng để có thể sử dụng thành thạo. Chúng là nguồn sáng với nhiều kích thước và cường độ khác nhau, có thể dùng như ánh sáng spotlight hoặc ánh sáng flood light.

​

Cấu tạo chính của nó là một bóng đèn với nhiều công suất khác nhau, được đặt nằm sau một ống kính Fresnel và phía trước một tấm hắt sáng hình cầu. Tấm hắt sáng có nhiệm vụ hướng toàn bộ ánh sáng về ống lens Fresnel, từ đây ánh sáng đi ra ngoài thành một chùm sáng. Tất cả được bao bọc trong một lớp vỏ chuyên dụng được thiết kế để tản một lượng lớn nhiệt mà thiết bị tạo ra. Có một nút vặn, thường nằm phía sau vỏ đèn, được dùng để di chuyển đèn hoặc tấm hắt lên hoặc xuống để tạo ra chùm sáng tụ hoặc chùm sáng tản. Thường có bốn cửa phía trước đèn – ba cửa cố định và một cửa có thể dịch chuyển được – để giữ tấm chắn, vòng tốc độ, tấm lọc sáng và các công cụ khác. Ngoài ra, còn có một jack nguồn AC để cấp điện và một giá đứng tiêu chuẩn ⅝-inch (16 mm) và một cái móc để gắn đèn vào chân giá hoặc treo lên khung sắt. Rất đơn giản đúng không? Tin tôi đi, việc dùng nó còn dễ hơn tôi nói rất nhiều.

​

Có rất nhiều phụ kiện đi cùng với đèn Fresnel để giúp kiểm soát ánh sáng tốt hơn. Các phụ kiện truyền thống được bán riêng, nhưng một số đèn LED Fresnel lại được bán kèm với phụ kiện. Tùy thuộc vào nhà sản xuất và model. Một tấm chắn 4 lá có thể được gắn vào khung phía trước của đèn để điều khiển chùm sáng. Các tấm lọc sáng tròn – có bề mặt kim loại được gắn trong một khung kim loại – có thể được đặt phía trước đèn để giảm cường độ ánh sáng. Một vòng tốc độ có thể giữ một “soft box” cũng có thể được thêm vào để tạo ra ánh sáng dịu (soft light). Đèn Vonfram Fresnel không được tích hợp núm chỉnh, nhưng bạn có thể sử dụng các hệ thống núm chỉnh bên ngoài với giá khoảng 50 USD. Blackwrap(TM) hoặc CineFoil(TM) - những giấy nhôm có màu đen, nặng, cũng có thể được dùng để định hình ánh sáng. Có thể gắn thêm gel hoặc tấm khuếch tán ánh sáng vào tấm chắn bằng C47 (hay còn gọi là kẹp gỗ) – để thay đổi màu sắc và cường độ ánh sáng.

Công dụng
Nếu bạn đã từng học qua một lớp dàn dựng ánh sáng phim, bạn nên chú ý đến hệ thống chiếu sáng ba điểm điển hình. Thường thì khi quay cảnh phỏng vấn, ba hoặc bốn đèn Fresnel sẽ đóng vai trò là đèn chính, còn đèn fill và đèn rim/hair/black cùng đèn thứ 4 – có thể được dùng (hoặc không) để chiếu sáng background. Bạn sẽ thường thấy set ánh sáng này trong các đoạn phim tài liệu với một nhân vật được ngồi phỏng vấn hay trong các chương trình tin tức kéo dài 60 phút. Fresnel là một loại đèn tốt cho việc quay hoặc chụp sản phẩm, lúc bạn cần chiếu sáng các vật nhỏ đứng im với khoảng cách từ xa. Như đã nhắc đến từ trước, nhiều phim trường sẽ treo đèn Fresnel lên các khung kim loại ở trên trần cùng với những loại đèn khác, và thường được điều khiển từ một bảng đèn.

Một điều cần ghi nhớ về đèn sợi đốt là miếng kính và gốm nhỏ nằm ở trung tâm của Fresnel: tôi đã nghe lỏm ai đó trong bộ phận điện nói với trợ lý sản xuất rằng người làm vườn đặt bóng đèn trong vườn trong suốt mùa xuân để kích thích bông hoa phát triển và sưởi ấm cho nó. “Bóng đèn” là thứ chúng tôi dùng trong phim trường – một mẹo khác để giúp bạn không bị dán nhãn “gà mờ” trong ngày đầu tiên làm việc với trợ lý sản xuất. KHÔNG BAO GIỜ chạm vào mặt kính của bóng đèn, dù nó nóng hay lạnh. Khi nó lạnh, ngón tay bạn sẽ để lại dầu trên mặt kính, và khi đèn nóng lên, nó sẽ rất dễ khiến cho đèn phát nổ. Những thứ nhỏ nhặt này không hề rẻ chút nào và sẽ rất xui xẻo nếu bạn không có bóng dự phòng để thay thế. Khi bóng đèn nóng, nó sẽ để lại cho bạn một vết bỏng hết sức khó chịu. Rõ ràng là 70% năng lượng mà đèn sợi đốt sử dụng sẽ chuyển thành nhiệt, chỉ có 30% là thành ánh sáng nhìn thấy được. Hãy sử dung găng tay để cầm bóng đèn.

Ưu và nhược điểm

Rất nhiều đạo diễn hình ảnh thích màu của đèn Fresnel sợi đốt hơn cả màu của đèn LED mới, cũng như điều khiển mà các đèn truyền thống cho phép. Những đèn này đòi hỏi một lượng điện năng lớn và tỏa ra rất nhiều nhiệt.

Mặc dù màu sắc của đèn LED Fresnel, đặc biệt là các model đời đầu, thường không đã mắt cho lắm, nhưng chúng tiêu tốt ít điện năng hơn, tỏa ít nhiệt hơn và dễ dàng điều khiển nhiệt độ màu từ ánh sáng ban ngày thành ánh sáng đèn sợi đốt với núm chỉnh tích hợp sẵn. Tôi cũng đọc được rằng nhiều LED Fresnel mạnh tạo ra nhiều tiếng ồn do quạt tản nhiệt.

Fresnel được biết đến là loại đèn cho ánh sáng có tính định hướng cao, cho ánh sáng mạnh và đổ bóng sắc nét. Khi tìm kiếm hình ảnh George Hurrell trên internet, bạn sẽ thấy những ví dụ về chân dung quảng cáo của những ngôi sao điện ảnh trong những năm 1930 - những người cực kì chuộng dùng đèn Fresnel. Loại đèn này rất dễ dàng được bắt gặp trong tất cả các phim trường và địa điểm quay phim trên toàn thế giới, dùng để làm nên các bộ phim điện ảnh, phim truyền hình, chương trình thời sự mà chúng ta xem hàng ngày.

Ngoài lề:

Mole Richardson đã tạo ra những biệt danh cho những loại đèn Fresnel với kích cỡ khác nhau. Những biệt danh này được sử dụng rộng rãi trên các phim trường, ít nhất là các phim trường Mỹ.

● Đèn Fresnel 100 watt được gọi là inky

● Đèn Fresnel 200 watt được gọi là midget

● Đèn Fresnel 650 watt được gọi là tweenie

● Đèn Fresnel 1k watt được gọi là baby

● Đèn Fresnel 2k watt được gọi là junior

● Đèn Fresnel 5k watt được gọi là Senior