​

Nếu nhắc đến một đạo diễn mà các thành tựu của ông đóng góp vào thiên sử thi ngành điện ảnh bên cạnh VFX-laden, thì đó là Fritz Lang. Và đây là lý do vì sao.

Chúng ta đã từng biết rất nhiều người mở đường tiên phong trong lịch sử điện ảnh. Từ Steven Spielberg đến Stanley Kubrick, một số nhà làm phim đã để lại dấu ấn sâu đậm nhờ vào quy mô và phạm vi của tác phẩm họ tạo ra. Nhưng khi nhắc đến đạo diễn đầu tiên theo quy mô sử thi, đạo diễn theo phong cách bom tấn, chính là đạo diễn kiêm nhà biên kịch người Đức, Fritz Lang.

Cũng như Georges Méliès có thể được xem như là cha đẻ của các hiệu ứng đặc biệt, Fritz Lang có thể được xem như là cha đẻ của sử thi điện ảnh (cinematic epic). Sử dụng các phim trường quy mô lớn, cách bố trí và chủ nghĩa hiện thực bạo lực đã thu hút khán giả trong những năm 1920, 30 và 40. Vì vậy, trong phần tiêu điểm nghệ sĩ lần này, chúng tôi muốn chia sẻ và làm nổi bật về cuộc sống và sự nghiệp của một trong những nhà làm phim sáng tạo nhất của mọi thời đại.

Từ Áo đến Đức

Fritz Lang được sinh ra vào tháng 12 năm 1890 tại Moravian, Áo bởi cha mẹ người Do Thái. Cha ông là một kiến trúc sư và một nhà quản lý xây dựng thành công. Trong một khoảng thời gian dài, Lang có vẻ như sẽ nối nghiệp cha mình khi học kỹ thuật vào năm 1910. Tuy nhiên, các ý tưởng nghệ thuật điên rồ đã thâu tóm Lang và ông chuyển sang lĩnh vực nghệ thuật, đồng thời chuyển sang học vẽ và sáng tác tại Paris.

Năm 1914, ông tình nguyện tham gia phục vụ quân sự cho quân đội Áo trong Thế chiến thứ nhất. Sau khi bị thương trên chiến trường, Lang bắt đầu viết về các ý tưởng và cảnh quay cho bộ phim mà sau này ông sản xuất khi được hồi phục. Khi chiến tranh vẫn chưa kết thúc, năm 1918, cuối cùng Lang cũng có cơ hội tập trung vào nghệ thuật làm phim và tham gia các phong trào về chủ nghĩa biểu hiện của Đức.

Một sự khởi đầu thuận lợi

Sau chiến tranh, Lang đã thử thách mình trong việc viết kịch bản. Công việc liều lĩnh này không kéo dài lâu vì ông đã sớm ký hợp đồng với UFA để chỉ đạo trực tiếp một bộ phim dài. Sự nghiệp của ông bắt đầu với các bộ phim như Der Mude Tod (Định mệnh), Die Spinnen (Những con nhện), and Dr. Mabuse: The Gambler (Tiến sĩ Mabuse: Kẻ liều lĩnh).

​

Bộ phim đầu tiên của ông, Der Tod Mude, là một bộ phim sáng tạo với các hiệu ứng đặc biệt mang tính đột phá được đan xen. Bộ phim này được ghi nhận đã tạo ảnh hưởng rất lớn đến Alfred Hitchcock cũng như truyền động lực cho ông dấn thân vào sự nghiệp làm phim. Còn đối với Lang, chúng ta có thể thấy phong cách của ông đang dần được định hình.

​

Hai bộ phim tiếp theo của ông không phải là bom tấn phòng vé, nhưng chúng cho phép ông thử nghiệm hiệu ứng hình ảnh và đề tài hoàn thiện hơn như sự hủy diệt, lòng tham và sự kêu gọi. Chúng đều là kết quả của việc điều chỉnh phức hợp công nghiệp. Phim Die Spinnen là một tác phẩm mang tính mở rộng và được phát hành với 2 phần, trong khi Dr. Mabuse: The Gambler (Tiến sĩ Mabuse: Kẻ liều lĩnh) lại là một bộ phim kéo dài bốn tiếng rưỡi. Do đó, chúng ta có thể thấy Lang đã bắt đầu muốn kể một câu chuyện chi tiết và mở rộng.

Mở ra trang sử thi

Với những thành công bước đầu trong các tác phẩm trước, Lang quyết định rằng mình nên mở rộng tầm nhìn ra mức xa hơn. Cuối cùng, ông đã phát triển và chỉ đạo một bản phóng tác của thơ cảnh quay hướng nhìn sử thi Đức ‘The Song of the Nibelungs’. Bộ phim đã sử dụng các cảnh dựng mở rộng với các con rối to lớn tạo hình rồng, cùng các hiệu ứng ma quái tuyệt vời vẫn còn trông rất ấn tượng cho đến nay. Nhờ vào những sáng kiến này mà bộ phim đã gây ấn tượng mạnh mẽ đến khán giả trên khắp thế giới.

"Ông được quốc tế biết đến .... và gây ấn tượng mạnh cho khán giả với hình ảnh mà họ chưa bao giờ thấy trước đây. "- Noel Murray từ tờ báo The Dissolve
​

​

Không muốn dừng lại với những gì mình đã làm, Lang quyết định làm tiếp, thậm chí còn tốt hơn và lớn hơn. Năm 1927, ông chỉ đạo một trong những bộ phim nổi tiếng nhất của ông – Metropolis. Quy mô của bộ phim này rất đáng kinh ngạc khi Lang chiêu mộ thêm một đội quân các người đóng vai phụ và đoàn làm phim thì được mở rộng và đào tạo chuyên nghiệp với các hiệu ứng đặc biệt tuyệt vời. Trên thực tế, các cảnh quay tòa tháp trong Metropolis đã truyền cảm hứng cho Ridley Scott để tạo ra tháp Tyrell Corporation trong Blade Runner. Mặc dù bộ phim này không được công nhận rộng rãi bởi các nhà phê bình thời đại đó, bộ phim đã ghi dấu mạnh mẽ và Lang trở thành một trong những ngôi sao sớm nhất của lịch sử phim ảnh.

Thoát khỏi Đức Quốc xã

Năm 1931, sau sự thành công của Die Nibelungen và Metropolis, Lang tiếp tục dấn thân vào một bộ phim kinh điển của ông mang tên M. Bộ phim này được đánh giá cao bởi khá nhiều người, trong đó có bản thân đạo diễn phim. Một lần nữa, giống như Metropolis, M tập trung vào chủ đề tường thuật các vấn đề xã hội, phơi bày thực tế rằng nước Đức đã trở thành một nơi bị chia cắt và nguy hiểm. M cũng là ‘phim nói’ đầu tiên về sự nghiệp của Lang và mang lại nhiều lời khen ngợi. Ngày nay, bộ phim liên tục được nhắc đến như là một trong những bộ phim vĩ đại nhất mọi thời đại, và có tầm ảnh hưởng lớn lao đến thể loại phim noir (đen).

​

Năm 1933, Lang đã thu hút sự quan tâm và ngưỡng mộ từ khán giả và các nhà phê bình phim trên toàn thế giới. Sau sự hoàn thành của phim The Testament of Dr.Mabuse, Lang đã gặp phải sự chống đối từ Đệ tam Quốc xã và Bộ Tuyên truyền, với lý lẽ rằng bộ phim của ông có thể kích động sự nổi dậy. Năm 1934, Lang đã được triệu tập đến một cuộc họp của Joseph Goebbels, Bộ trưởng bộ Tuyên truyền Đệ tam. Cuộc họp đã tạo rất nhiều áp lực lên Lang, người được xem là có một phần nguồn gốc Do Thái. Bất chấp những thành tựu mà Lang đã đạt được, Goebbels và Hitler vẫn muốn ông trở thành người đứng đầu của Điện ảnh Đức. Dưới đây là một đoạn video của Fritz Lang nói về tình hình kinh khủng và đáng sợ đó.

Một huyền thoại không được đánh giá đúng

Không cần phải nói, Fritz Lang đã nhanh chóng chạy trốn Đức Quốc xã để sang Hoa Kỳ. Nhờ vào sự ra mắt rộng rãi toàn cầu của các bộ phim câm, ông đã trở nên nổi tiếng tại Mỹ. Trong khi nền công nghiệp phim ảnh Mỹ muốn ông dựng nên những bộ phim ‘Fritz Lang’, họ vẫn không cho phép ông tự do sáng tạo nghệ thuật như những gì ông đã làm tại Đức trước thời Đệ tam Quốc xã.

Fritz đã dựng nhiều phim hơn khi đến Mỹ… trên thực tế, ông đã dựng trên 20 phim và làm việc với các hãng phim lớn. Tuy nhiên, những bộ phim Hollywood của ông chưa bao giờ sánh được với những bộ phim cổ điển với tinh thần và phạm vi sử thi. Ông đã thật sự trở nên quan tâm hơn đến đề tài về bạo lực trong xã hội sau chiến tranh. Do vậy mà các bộ phim Mỹ của ông như Fury, The Big Heat, While the City Sleeps, and Beyond a Reasonable Doubt mang màu sắc huyền diệu ít hơn các phim như Metropolis và Der Nibelungen.

​

Trong thập kỷ qua, sự đánh giá cao và công nhận Frizt Lang lẫn công việc của ông đã được tăng lên, tuy nhiên mọi thứ không phải lúc nào cũng diễn ra giống như vậy. Giả thiết cho điều này được đặt ra rằng có thể do sự nghiệp Hollywood khi đem ra so sánh với những bộ phim câm đầu tiên, di sản của Lang có phần đã bị hoen ố. Mặt khác, sự phê phán mạnh mẽ là từ hệ thống Hollywood đã không cho phép Lang đã có bất kỳ ưu đãi nào để chinh phục sự sáng tạo thay vì phó mặc để nước chảy đến đâu thì xuôi đến đó.

Đây có phải là lý do chúng ta chưa bao giờ thấy một Metropolis và Der Nibelungen khác? Nhiều khả năng là như vậy. Không thể phủ nhận Frizt Lang là nhà làm phim sử thi đầu tiên trong lịch sử điện ảnh. Công việc của ông đã truyền cảm hứng mạnh mẽ và đóng vai trò quan trọng trong trang sử thi hoành tráng mà chúng ta thấy hôm nay và trong tương lai.

Bạn nghĩ gì về Fritz Lang? Bạn đã xem bộ phim nào của ông chưa? Giờ bạn đã biết thêm về ông, vậy bạn có muốn xem một bộ phim của ông không? Hãy cho chúng tôi biết suy nghĩ của bạn qua bình luận bên dưới.

24hinh.vn tổng hợp và dịch theo thedissolve​