Trong đời mỗi người chẳng ai được quyền lựa chọn không phải trải qua khó khăn thử thách. Vấp ngã và đứng dậy, hay chấp nhận bị đánh gục, lại do chính chúng ta quyết định . Khi cuộc đời rơi xuống đáy vực của bế tắc, chúng ta sẽ kiên cường leo lên, hay bằng lòng sống phần đời còn lại nơi thẳm sâu tăm tối ? Giới thiệu phim “The pursuit of happyness” là bộ phim điện ảnh được công chiếu năm 2006 với nhân vật chính do Will Smith thủ vai. Bộ phim dựa trên cuốn tiểu sử của nhà bán hàng Chris Gardner trong thời kỳ đen tối nhất trong sự nghiệp cũng như cuộc đời của ông. Lấy bối cảnh những năm 80 của thế kỷ 20, bộ phim là một câu chuyện về những ngày vô vàn khó khăn để đạt tới thành công của Chris trong lĩnh vực môi giới chứng khoán. Kể một câu chuyện về hành trình đi lên từ thất bại, “The pursuit of happyness” không chỉ khắc họa chặng đường kiếm tìm thành công đầy chông gai và nghị lực, mà còn là bài ca giản dị nhưng xúc động về tình cảm cha con, tình cảm gia đình. Khái quát nội dung Năm 1981, Chris Gardner rơi vào khoảng thời gian vô cùng khó khăn của cuộc đời. Cuộc sống ngày một trở nên quẫn bách vì không làm ra đủ tiền để trả nợ. Anh còn một mình nuôi con và đối diện với thất bại trong việc làm ăn. Trong khi đang cố gắng tìm một con đường sống, nhờ một cơ duyên, anh tình cờ thấy “những con người trông thật hạnh phúc”. Nhìn họ tươi cười và sung túc, trong anh hình thành mong ước “được giống như họ”. Điều này dẫn lối cho Chris bắt đầu hành trình đầy khó khăn và thử thách để trở thành một người môi giới chứng khoán. Vượt qua cả một chặng đường dài, Chris cuối cùng cũng đạt được công việc mơ ước và tìm thấy “hạnh phúc”. “The pursuit of Happyness” được kể lại dưới lời tự thuật của nhân vật chính Chris (Will Smith). Trong phim, Chris chia cuộc đời mình thành các giai đoạn khác nhau và đặt cho chúng những cái tên rất đơn giản nhưng vô cùng ý nghĩa. Mở đầu là phần đời mang tên “Đi xe bus”, khắc họa cuộc sống bình thường của gia đình Chris. Những phần tiếp theo, được anh gọi tên “Là kẻ ngu” và “Chạy” chính là giai đoạn Chris vùng vẫy tìm một con đường mới để chấm dứt cuộc sống túng thiếu của mình. Phần đời “Học việc”/ “Thực tập” là khi anh dồn toàn bộ tâm sức hướng tới mục tiêu. Và rồi cuối cùng anh cũng đạt tới phần “Hạnh phúc” cho cuộc đời mình. Bài học về đương đầu với nghịch cảnh Theo tâm lý học, con người trải qua 5 giai đoạn cảm xúc khác nhau khi phải đối diện với thất bại hoặc sự việc không mong muốn. Đó là: Phủ nhận/chối bỏ (Denial) - Giận dữ (Anger) - Mặc cả (Bargaining) - Trầm cảm (Depression) - Chấp nhận (Acceptance). Giai đoạn cao nhất của việc đối diện với khó khăn chính là chấp nhận. Hiểu theo nghĩa tiêu cực, nó là buông xuôi trước nghịch cảnh. Ngược lại, theo hướng tích cực chính là nhìn nhận khó khăn theo đúng bản chất của nó và tìm cách để tháo gỡ. Trong phim, Chris đã mang đến một bài học rất ý nghĩa về đương đầu với khó khăn một cách tích cực như thế. Tình huống đầu tiên bộ phim đặt ra chính là hoàn cảnh bế tắc của Chris. Nghèo túng do làm ăn thất bại, nợ nần chồng chất do tiền nhà, tiền phạt. Vợ bỏ đi vì không thể chịu đựng được. Anh lại phải một mình nuôi con nhỏ mới lên 5 tuổi. Mọi thứ cùng đồng thời đổ ập xuống cuộc đời Chris sau những năm tháng đè nén chất chồng. Đối diện với hiện thực này, nếu nói anh không hoang mang sợ hãi thì hẳn là không đúng. Tuy thế, với bản lĩnh của một người đàn ông, anh đã cố gắng giữ cho mình bình tĩnh. Việc chấp nhận rằng bản thân cần phải giải quyết một vấn đề cực kì khó khăn cho anh động lực để tìm kiếm một giải pháp mới, một công việc mới. Việc lựa chọn trở thành nhà môi giới không phải chỉ vì một phút nhất thời, hay vì một ước mơ viển vông “được trở nên hạnh phúc như họ”. Điều này xuất phát từ những cân nhắc dựa trên năng lực của bản thân, và những suy tính lâu dài cho một tương lai của cả anh và con trai. Ở đây Chris làm người xem ngưỡng mộ vì sự bình tĩnh khi đương đầu với một tình huống mang tính dồn ép con người tới đường cùng. Chính nhờ giữ được suy nghĩ sáng suốt, anh đã nhìn ra được hướng đi dành cho mình. Một ví dụ nữa là buổi phỏng vấn để trở thành thực tập sinh cho công việc Chris mong ước. Mặc dù gặp phải tình huống bất ngờ hoàn toàn bất lợi, nhưng thái độ mạnh mẽ và trung thực của anh thật sự đã làm tất cả mọi người phải thán phục. “Tôi đã ngồi ngoài kia để cố gắng nghĩ ra một lý do cho việc tới đây mà không mặc áo sơ mi, nhưng tôi không làm được. Tôi chỉ muốn nói rằng: Tôi là loại người mà nếu bị hỏi một câu mà tôi không biết, tôi sẽ trả lời rằng tôi không biết. Nhưng tôi biết cách tìm ra câu trả lời, và tôi SẼ tìm ra câu trả lời” Rồi trong hoàn cảnh tưởng chừng như đã không thể khốn khổ hơn, Chris lại phải tiếp tục đối diện với cú sốc “Đóng tiền phạt” và chính thức rơi vào tình trạng vô gia cư. Sụp đổ trước khó khăn quá lớn, Chris cũng trải qua “chối bỏ - giận dữ-mặc cả-trầm cảm”, nhưng cuối cùng đã học được cách chấp nhận nó. Một chi tiết gây đồng cảm sâu sắc cho người viết chính là cảnh Chris bế con khóc trong tiếng hát của dàn thánh ca. Những lời ca dung dị và gần gũi vang lên như lời nhắc nhở con người mãi giữ vững tinh thần trước khó khăn: “Điều quan trọng về tự do chính là phải vượt qua những ngọn núi Ai cũng phải đương đầu với núi cao Xin chúa, đừng rời những ngọn núi đi Hãy cho con sức mạnh để vượt qua nó Xin đừng dẹp những chướng ngại đi Mà hãy dẫn con vòng qua chúng Gánh nặng của con đã quá nặng nề Khó lòng mà chịu đựng nổi Nhưng con sẽ không từ bỏ Xin chúa đừng dời núi đi Nhưng cho con sức mạnh để vượt qua nó” Những câu hát như biến thành lẽ sống của Chris sau đó, như kim chỉ nam để anh vẫn không ngừng cố gắng ngay cả khi mọi điều kiện đều thiếu thốn và khó khăn ngày một chồng chất. Có thể ban đầu người xem cảm thấy Chris suy nghĩ có phần huyễn hoặc, mù quáng đánh đổi tất cả để theo đuổi một công việc xa vời không chắc chắn, trong khi không nghĩ tới những giải pháp tình thế để giải quyết được vấn đề ngay lập tức. “Nước xa không cứu được lửa gần". Còn nghĩa lý gì khi anh “không kịp” thành công để cứu vớt cuộc sống đã đi đến bờ vực của mình. Từ có nhà riêng, cho đến phải ở phòng trọ, rồi bị đuổi đi sống vô gia cư, càng cố chấp với giấc mơ công việc đổi đời, anh càng đánh mất nhiều hơn. Trường đoạn anh vừa khóc vừa ôm con trai ngủ trên sàn nhà vệ sinh công cộng không chỉ gây xúc động mạnh mà còn là thể hiện đỉnh điểm quẫn bách của một cuộc đời không còn nhìn thấy lối thoát. Nhưng cái cách anh bắt đầu ngày hôm sau một cách bình thường lại thể hiện nỗ lực phi thường không đánh mất bản thân trước nghịch cảnh. Và khi nhìn nhận lại bản chất của sự bất hạnh này, ta sẽ nhận ra rằng “túng quá hóa liều” cũng chẳng mang lại bất kì một tương lai gì. Vì thế đánh đổi giữa hai viễn cảnh cùng tăm tối như nhau, sao không lựa chọn hướng đi nào cho ta một cơ hội nhìn thấy ánh sáng nơi cuối con đường, dù chỉ là le lói nhất. Sự đánh cược của Chris sẽ không còn là “cố chấp” mà chính là có niềm tin mạnh mẽ vào tương lai. Như vậy, với rất nhiều chi tiết xúc động, “The pursuit of happyness” đã không ngừng nhắc nhở người xem không nên nao núng đánh mất bản thân trước khó khăn thử thách mà cần bình tĩnh và đương đầu. Chúng ta không nên cố ý coi nhẹ sự việc như không có gì xảy ra, mà hãy đánh giá đúng tầm quan trọng của nó để có thể đưa ra những quyết định phù hợp. Bài học thành công: kiên nhẫn và nỗ lực Lại một bài học nữa về thành công, đơn giản nhưng trung thực và cực kỳ dễ hiểu. Từ đầu tới cuối, dù trong bất kì hoàn cảnh nào, từ chìa khóa cho mọi hành động của Chris chính là “tập trung” và “nỗ lực”. Trong cả bộ phim dễ thấy Chris chỉ theo đuổi một mục tiêu duy nhất. Từ khao khát hạnh phúc, anh hiện thực hóa nó thành mục tiêu có được công việc mơ ước. Tập trung mũi nhọn của bản thân vào đúng một điểm, không xa đà vào những thứ khác khiến anh làm việc với hiệu suất tối đa. Khi gọi điện, anh còn cố gắng không đặt điện thoại xuống, không uống nước, cũng như không đi vệ sinh để tiết kiệm thời gian. Có được công việc không dễ dàng gì, nhưng việc cân bằng giữa theo đuổi công việc và gia đình cũng là một thử thách đầy khó khăn. Vừa phải đảm bảo thực tập tốt nhất có thể, vừa chăm sóc thật tốt cho con trai, Chris phải tận dụng tối đa sức lực và thời gian của bản thân để hoàn thành tốt nhất công việc. Thứ anh có không phải là sức mạnh siêu nhận hay sự giúp đỡ nào, mà chính là dựa vào "nỗ lực" hết sức mỗi ngày. Bài học về tình cảm cha - con và gắn kết gia đình Khi xem “The pursuit of happyness”, chắc hẳn sẽ không ít người ngưỡng mộ sự tận tụy và chu đáo chăm sóc con của một người đang phải đương đầu với khó khăn chồng chất như Chris. Nhưng còn hơn cả tình cảm máu mủ ruột thịt, sự gắn kết cha-con này vô cùng có ý nghĩa với Chris. Lý do đầu tiên chính là vì anh muốn cho con một tuổi thơ có cha bên cạnh. Cậu bé Christopher (Jaden Smith thủ vai) mới lên 5 khi cùng bố lưu lạc khắp nơi. Dù hạnh phúc hay khó khăn, cậu luôn có cha bên cạnh, chăm sóc, động viên và khích lệ cậu. Người cha khích lệ con nhưng cũng để nhắc nhở chính bản thân mình. “Đừng bao giờ để người khác nói con không thể làm gì, ngay cả bố nữa. Nếu con muốn cái gì, tự đi giành lấy. Chấm hết” Mặt khác, chính đứa con là động lực để người bố tiếp tục cố gắng, chính vì một người mạnh mẽ nhất khi có ai đó để bảo vệ. Mỗi lần nhìn vào Christopher, chắc hẳn Chris đã thấy tương lai ở phía trước. Cậu bé như một lời nhắc nhở cha mình về thành quả sau này của những nỗ lực trong hôm nay. Bài học về hạnh phúc Có thể nói “Hạnh phúc” chính là chủ đề xuyên suốt của cả bộ phim. Tuy hầu hết thời lượng đều là bất hạnh và bế tắc, nhưng ẩn đằng sau từng giây phút lại là rực rỡ ý nghĩa của hạnh phúc. Ngay từ nhan đề của phim “The pursuit of happyness”, chữ “happyness” đã được viết sai có dụng ý. Cách viết này theo một chi tiết Chris dạy con về chữ viết sai trên tường, nhưng lại trở thành một điểm nhấn cho cả nhan đề. Và từ ngữ rất quan trọng ở đây chính là “pursuit”, nghĩa là “mưu cầu”, được lấy cảm hứng từ bài tuyên ngôn độc lập nước Mỹ viết bởi tổng thống Thomas Jefferson. Tuyên ngôn có đoạn: "Chúng tôi khẳng định một chân lý hiển nhiên rằng mọi người sinh ra đều bình đẳng, rằng tạo hóa đã ban cho họ những quyền tất yếu và bất khả xâm phạm, trong đó có quyền được sống, quyền được tự do và mưu cầu hạnh phúc. " Với người Mỹ vào thời điểm ấy, Bản tuyên ngôn độc lập này có ý nghĩa khá đặc biệt và quyền “ mưu cầu hạnh phúc” được khẳng định như một quyền con người cơ bản, ai cũng được hưởng bình đẳng như nhau. Cũng như nhiều người Mỹ khác, Chris cũng đặt niềm tin vào quyền “được hạnh phúc” của chính mình. “Pursuit” theo từ điển Cambridge mang nghĩa: “ hành động cố gắng đạt được một thành tựu, một công việc, một kế hoạch trong thời gian dài” . Điều này có nghĩa là, hành trình có được hạnh phúc không phải chỉ trong một sớm một chiều, mà lâu dài và phải cố gắng rất nhiều. Điều này đưa đến một ý nghĩa khác. Khi đang ở đáy vực của chính mình, Chris đã từng thật sự mất niềm tin và cho rằng “hạnh phúc đúng là chỉ có thể mưu cầu, không thể nào có được”. Người ta cứ phải cố gắng mãi mà không thể biết khi nào mới đạt được hạnh phúc. Nhưng sau những nỗ lực không ngừng nghỉ, Chris cũng đạt được phần cuộc đời được anh gọi là “Hạnh phúc”. Hình ảnh thể hiện cho “hạnh phúc” của Chris không phải là tiền bạc, không phải là thành công hiển hiện, mà chính là khi anh hoàn thành được công cuộc tìm kiếm công việc mong mỏi từ lâu, công việc anh đánh đổi rất nhiều để giành lấy. “Hạnh phúc” của Chris là khi anh vui đến bật khóc khi hòa mình vào đoàn người “trông có vẻ hạnh phúc” với những nụ cười tươi tắn trên môi. Kết lại “The pursuit of happyness” là một bộ phim đáng xem, không chỉ cho những người đang tìm kiếm động lực sống, mà còn cho tất cả những ai yêu thích những câu chuyện truyền cảm hứng thật sự. Có lẽ nó sẽ còn giá trị khích lệ tinh thần đến mãi về sau và cho mọi xã hội khi nói lên chân lý rất đơn giản: nỗ lực chắc chắn sẽ dẫn tới thành công.
