Danny Boyle là một trong những đạo diễn nổi tiếng nhất đến từ nước Anh, với nhiều đề cử danh giá qua suốt gần ba thập kỷ làm phim. Nổi tiếng với những tác phẩm được nhận nhiều lời khen ngợi như 127 Hours, Slumdog Millionaire, hay gần đây nhất là bộ phim Yesterday lấy âm nhạc của The Beatles làm chủ đạo. Danny Boyle đều cho người xem thấy được cái nhìn toàn cảnh trong những câu chuyện đa sắc màu, giàu ý nghĩa sâu sắc về trên nhiều bình diện khác nhau.

​

Năm 1996, Trainspotting là tác phẩm làm nên tên tuổi của Danny Boyle đồng thời là của nam diễn viên chính Ewan McGregor trong vai Mark Renton. Bộ phim là sự lột tả một cách trần trụi cảnh tượng những thanh thiếu niên trẻ chìm đắm trong cơn nghiện ma túy và các cuộc ăn chơi sa đọa ngày này qua tháng nọ tại Scotland vào những năm 1990. Bộ phim cult classic Trainspotting (dựa trên cuốn truyện cùng tên của tác giả Irvine Welsh) là tác phẩm bậc nhất của Boyle trong việc truyền tải những cảm xúc tiêu cực của con người: từ những cơn nghiện vật vã vì đói thuốc đến nỗi trầm cảm tủi nhục khi sống trong cảnh cơ cực, nợ nần chồng chất từ những kẻ buôn ma túy, phải đi “đâm thuê chém mướn” để có tiền lo cho cái thân còm cõi nghiện ngập.

​

Không hề che giấu đi bằng những cảnh quay hoa mỹ để che đi thực tại, khán giả khi xem Trainspotting sẽ có cảm giác như mình đã thực sự sống qua kiếp của một con nghiện thật sự, không hề hà bị ràng buộc bởi những chuẩn mực xã hội. Ngày qua ngày đối với Mark Renton và “đồng bọn”, đó là tình dục, là kẹo ke, là những buổi tiệc tùng không bao giờ có hồi kết, một vòng luẩn quẩn mà Mark không thể tìm được đường ra mặc dù anh đã cố đến mức nào. Heroin, đối với anh, là căn bệnh song cũng là câu trả lời cho tất cả mọi thứ: Mỗi khi anh gặp khó khăn ở bất kỳ điều gì trong cuộc sống, chỉ cần có heroin là mọi lo toan sẽ biến mất trong làn khói trắng và ánh đèn mờ, kim tiêm đâm sâu vào trong xác thịt tạo nên một sự thăng hoa mà “không có cơn cực khoái nào có thể so bì”. Heroin là liều thuốc ngọt xớt, người bạn đưa anh lên cõi tiên ngay tức khắc khi anh cảm thấy như đã mất hết tất cả.

​

Ngoài nhân vật Mark, những nhân vật khác với các cá tính rất riêng như Spud, Sick Boy, Begbie, Diane… đều đóng vai trò chủ đạo tôn vinh “vẻ đẹp xấu xí bẩn thỉu” của bộ phim lên. Đều là những con nghiện, “dân bay” đích thực, các nhân vật góp phần tô điểm thêm cho các mối quan hệ có phần rắc rối của Mark bằng những tình huống hài hước và có phần “bẩn bựa”: Như việc rơi ma túy vào trong nhà vệ sinh và phải tìm cách lấy ra, hay phải đối diện với mẹ người yêu sau một đêm thác loạn. Những tình huống được đạo diễn Danny Boyle kể theo lối hài kịch đen (dark comedy) tạo nên một không khí “dở khóc dở cười”, ẩn chứa nhiều bài học sâu cay đằng sau mà không hề có sự sáo rỗng thường thấy ở một bộ phim lên án những thói hư tật xấu của con người. Trainspotting khi ra mắt đã nhận nhiều ý kiến trái chiều do bộ phim có một không khí quá đỗi chân thực, và dường như cổ súy cho các hành động của nhân vật chính. Trên thực tế, trái lại, Trainspotting không hề cổ súy cho những hành động ngông dại của Mark, hay của Spud, hay của Diane; Trainspotting, đơn giản, là thực tế được chuyển thể thành ngôn ngữ điện ảnh, được kể bởi những người đã từng sống qua một Scotland trong giai đoạn trước thềm thiên niên kỷ mới với tình hình xã hội bất ổn và tệ nạn trộm cắp hoành hành. Hàng vạn, hàng triệu những con số thống kê khó có thể nào bộc lộ trọn vẹn hơn cảnh tượng một con nghiện đang vật vã vì đói thuốc, dù đó chỉ là sự chuyển thể trên màn ảnh rộng. Phim ảnh có tác động không nhỏ đến tiềm thức của chúng ta: dù đó là trực tiếp hay gián tiếp.


Chính vì vậy, Trainspotting là tác phẩm khai thác rất nhiều ở phần hình ảnh. Nhà quay phim Brian Tufano (nổi tiếng với Quadrophenia năm 1979) đã tạo một bầu không khí tăm tối cho cả phim. Cảnh quay những góc khuất trong các quán bar, nhà trọ của Trainspotting như ăn sâu vào tâm trí người xem, đưa khán giả vào các tụ điểm hút chích tại Scotland vào thập niên 90. Kết hợp với những bản nhạc punk của những Iggy Pop, Lou Reed hay David Bowie, lối sống hối hả và trụy lạc trong phim được khắc họa một cách nghệ thuật trong bối cảnh ngập tràn văn hóa đại chúng, mà nổi bật nhất trong số đó là Taxi Driver của Martin Scorsese - bộ phim có ảnh hưởng không nhỏ lên phong cách mà Danny Boyle nhắm đến trong Trainspotting.

​

Trainspotting vượt qua tiêu chuẩn của một tác phẩm điện ảnh - chính xác hơn, Trainspotting là một trải nghiệm khó quên, một bữa tiệc phóng túng ngập tràn trong căn phòng là làn khói trắng và những bài nhạc của The Velvet Underground hay Iggy Pop làm chủ đạo, dẫn ta đến những góc khuất tăm tối nhất của tâm thức con người, nơi những thói hư cốt lõi nhất làm nên bản ngã được đưa ra trước ánh sáng một cách trần trụi nhất, và rồi được Danny Boyle qua tay nghề điêu luyện - biến chúng thành một bữa thịnh soạn đối với những con “nghiện” điện ảnh thèm khát được thêm một “liều” nữa từ một bộ phim; Trainspotting đã giành được một đề cử Oscar và chiến thắng ở hạng mục Kịch Bản Chuyển Thể Xuất Sắc Nhất của BAFTA vào năm 1997. Năm 2017, phần hai của Trainspotting đã được ra mắt, tiếp nối câu chuyện của bộ phim hai mươi năm sau với sự góp mặt của các diễn viên trong phần đầu tiên.

Minh Tu Le - 24hinh.vn​